“Bí mật người giàu”- DẠY CON LÀM GIÀU | Robert Kiyosaki | Phần 2

Chương 5. Bài học số 5. Người giàu tạo ra tiền. Thông thường trong cuộc sống thực, không phải thông minh, mà chính sự táo bạo, sẽ giúp bạn vượt lên, trong mỗi chúng ta đều ẩn chứa những tiềm năng to lớn, những năng khiếu bẩm sinh. Tuy nhiên, điều kìm nén chúng ta, chính là sự thiếu tự tin, khi rời trường, hầu hết chúng ta đều biết rằng, thế giới thực ngoài cửa trường học, đòi hỏi nhiều những điều khác ngoài các điểm số, những từ như gan góc, can đảm, bạo dạn, khéo léo, táo bạo, kiên quyết, tài giỏi, mới là những từ quan trọng, trong câu chuyện tương lai của chúng ta, chứ không phải là những điểm số, những tính cách tốt đẹp đó, đều có trong mỗi con người chúng ta, nhưng yếu đuối, bất tài, và hèn kém cũng có nữa, sau một năm làm phi công ở Việt Nam, tôi thực sự hiểu được cả hai khía cạnh này trong con người mình, không có tính cách nào, nổi trội hơn tính cách nào cả. Tuy nhiên, là một giáo viên, tôi nhận ra rằng, chính nỗi sợ hãi, và tự nghi ngờ quá mức, là sự tự rèn pha thiên tư của chính bản thân mình lớn nhất, tôi cảm thấy thắt lòng, khi nhìn những sinh viên biết câu trả lời, nhưng lại không đủ can đảm để nói ra, thông thường trong cuộc sống thực, không phải thông minh, mà chính sự táo bạo sẽ giúp bạn vượt lên, theo kinh nghiệm cá nhân của tôi, năng lực tài chính đòi hỏi cả kiến thức kỹ thuật, lẫn sự can đảm. Nếu nỗi sợ quá lớn, thì thiên tư sẽ bị lấn át, trong lớp học, tôi luôn thúc đẩy các sinh viên, học cách mạo hiểm, để thiên tư của họ, biến nỗi sợ thành quyền lực và tài hoa, nỗi sợ sẽ làm việc cho một số người, và làm khiếp sợ những người khác, tôi thấy hầu hết mọi người, khi nói đến tiền bạc, đều muốn được an toàn, tôi đã gặp phải những câu hỏi như. Tại sao phải mạo hiểm, tại sao tôi phải quan tâm, đến IQ tài chính của mình. Tại sao phải hiểu biết về tài chính, và tôi đã trả lời, chỉ để có nhiều lựa chọn hơn. Khoảng 3 năm trước, đất đai là của cải, vì vậy có đất là có vàng, ngày nay là thời đại thông tin, ai có những thông tin đúng lúc nhất, người đó sẽ làm giàu, vấn đề là các thông tin bay vòng quanh thế giới, với tốc độ ánh sáng, loại của cải mới này, không bị ngăn chặn bởi những đường biên giới, như với đất đai, và nhà máy, nó thay đổi nhanh hơn, và đột ngột hơn, số lượng các nhà đa triệu phú, tăng một cách đầy ấn tượng.

Tuy nhiên, cũng không ít người lại bị rơi lại phía sau, ngày nay tôi thấy rất nhiều người, phải đấu tranh với cuộc sống, thường thì họ cố làm việc chăm chỉ hơn, đơn giản vì họ còn gắn bó với những quan niệm cũ, họ muốn mọi thứ đều theo lệ thường, họ phản đối các thay đổi, tôi biết rằng, có những người bị mất việc, hay mất nhà, và họ đổ thừa mọi thứ cho công nghệ, cho nền kinh tế, hay cho ông chủ của họ, đáng buồn hơn, là họ không hề nhận ra rằng, chính họ mới là vấn đề, những suy nghĩ lỗi thời chính là tiêu sản lớn nhất của họ. Đơn giản, vì họ không nhận thức được rằng, cách suy nghĩ, hay cách làm việc của họ, chỉ là tài sản trong ngày hôm qua mà thôi, mà ngày hôm qua thì đã qua rồi. Một hôm tôi đang hướng dẫn, một nhóm học viên cách chơi trò chơi, có tên là: Vòng quay tiền mặt, thì một phụ nữ tình cờ đến lớp học, và tham dự vào cuộc chơi, người phụ nữ này vừa mới ly dị, bị cháy túi vì những thỏa thuận ly hôn, nên bà đang phải đi tìm một giải pháp, trò chơi vòng quay tiền mặt của tôi, được thiết kế để giúp mọi người hiểu được, tiền làm việc như thế nào, khi chơi trò này, người ta học được sự tương tác, giữa báo cáo thu nhập, và bảng cân đối thu chi, biết được tiền mặt sẽ quay như thế nào, giữa hai bảng này, và con đường đi đến giàu có, sẽ là cố gắng gia tăng vòng quay tiền mặt hàng tháng, từ cột tài sản, đến mức vượt qua số chi phí hàng tháng, một khi đã đạt được điều này, bạn sẽ có thể thoát ra khỏi vòng Rap Race của mình.

Sự tự do tài chính của những người giàu đúng nghĩa, với trò này, một số người thích, một số người không thích, còn một số khác lại bỏ qua, ngay ở vòng đầu, người phụ nữ đã nói ở trên, rút chúng một lá bài, có hình chiếc Du thuyền trên đó, ban đầu bà rất vui vẻ, tôi có một chiếc du thuyền, sau đó khi người bạn giải thích, về những con số đang làm việc trên báo cáo thu nhập, bảng cân đối thu chi, và vòng quay tiền mặt hàng tháng của bà, thì bà giật mình thấy rằng, chiếc du thuyền đang nuốt sống mình, với bà đó quả là một trò chơi kinh khủng. Trong năm 1984, tôi bắt đầu dạy học qua các trò chơi, tôi luôn khuyến khích những sinh viên trưởng thành, chú ý xem, trò chơi phản ánh lại những gì họ biết, và những gì họ cần học, điều quan trọng nhất, là trò chơi phản ánh cách cư xử của mỗi người, nó là một hệ thống phản hồi lập tức, thay vì các giáo viên diễn thuyết, thì trò chơi cung cấp bài diễn thuyết cho từng cá nhân, và được viết riêng cho bạn, cũng như một trò chơi, thế giới luôn cung cấp cho chúng ta, những phản hồi lập tức, tôi có thể học được rất nhiều, nếu biết tự điều chỉnh. Một ngày trước đây không lâu, tôi phàn nàn với vợ tôi rằng, hẳn chất tẩy quần áo, đã làm cho cái quần của tôi bị rút lại, vợ tôi cười và lấy tay, nhấn vào bụng tôi, cho tôi thấy rằng, không phải cái quần bị rút lại, mà chính tôi đã phỉnh ra, trò chơi vòng quay tiền mặt, được thiết kế để cung cấp phản hồi cho từng người chơi, mục đích của nó là đặt ra cho bạn các lựa chọn, nếu bạn rút phải lá bài hình chiếc du thuyền, và nó làm bạn mang nợ, câu hỏi sẽ là, bây giờ bạn có thể làm gì, lúc này bạn sẽ có bao nhiêu lựa chọn khác nhau, đó chính là mục đích của trò chơi, dạy cho người chơi cách suy nghĩ, và tìm ra nhiều lựa chọn tài chính khác nhau.

Tôi đã quan sát, hơn hàng ngàn người chơi trò này, những người thoát khỏi vòng Rap Race nhanh nhất, là những người hiểu được các con số, và có một đầu óc tài chính sáng tạo, họ nhận biết được nhiều lựa chọn khác nhau, những người mất thời gian lâu nhất, là những người không quen thuộc với các con số, và thường không hiểu được, quyền lực của sự đầu tư, thường thì những người giàu, mới chính là những người sáng tạo, và chịu mạo hiểm hơn cả, có những người chơi vòng quay tiền mặt, kiếm được rất nhiều tiền trong trò chơi, nhưng họ không biết phải làm gì với nó cả. Hầu hết, những người này, đều không thành công về tài chính trong cuộc đời thực, dường như những người khác, đang vượt qua họ, mặc dù họ có tiền trong tay, và đó cũng là một sự thực trong cuộc sống, lắm người có rất nhiều tiền, nhưng không có tiến bộ gì về mặt tài chính cả, hạn chế các lựa chọn của mình, cũng giống như, cố bám lấy những quan niệm cũ, một người bạn thời trung học của tôi, hiện đang làm 3 công việc một lúc, 20 năm trước, anh ta là một người giàu nhất, trong số các bạn học, khi đồn điền làm đường ở địa phương bị đóng cửa, công ty của anh ta cũng suy sụp theo, trong đầu anh ta, chỉ có một lựa chọn duy nhất, làm việc tích cực hơn, vấn đề là anh ta không thể tìm được một công việc tương đương, và những thâm niên làm việc như công ty cũ. Kết quả là, anh ta có dư khả năng cho công việc hiện tại, nhưng vẫn phải chấp nhận một mức lương thấp hơn. Hiện nay, anh phải làm một lúc 3 việc thì mới đủ sống.

Tôi đã thấy nhiều người chơi trò chơi, Vòng Quay tiền mặt than phiền rằng, những lá bài cơ hội thích hợp, không bao giờ đến tay họ, vì vậy mà họ chỉ ngồi yên đó, tôi biết trong cuộc sống thực, có những người như thế, họ ngồi chờ một cơ hội thích hợp. Tôi đã thấy nhiều người, có được lá bài cơ hội thích hợp, nhưng lại không có tiền, Sau đó, họ ca cẩm rằng, đáng lý ra, họ đã thoát khỏi vòng Rap Race, nếu họ có đủ tiền, và họ cũng ngồi yên đó, tôi biết trong cuộc sống cũng có những người như thế, họ thấy được các cơ hội, nhưng họ không có tiền, và tôi thấy nhiều người rút được lá bài cơ hội lớn, đọc to lên, nhưng không hề biết, nó là một cơ hội lớn, họ có tiền, có thời gian chín muồi, họ nắm quân bài trong tay, nhưng họ không thấy cơ hội, đang mỉm cười với họ, họ không biết, kế hoạch tài chính của họ, có thể giúp họ thoát khỏi vòng Rap Race như thế nào, và tôi biết trong cuộc sống, có nhiều người như thế, hơn cả những người kia cộng lại.

Hầu hết mọi người, đều có những cơ hội vụt sáng ngay trước mắt, nhưng không thấy được nó, phải mất cả năm sau, họ mới nhận ra nó, lúc đó thì những người khác đã giàu lên rồi, nếu có sự thông minh tài chính, bạn sẽ có nhiều lựa chọn hơn, nếu bạn không có một cơ hội nào cả, bạn có thể làm gì, để cải thiện tình hình tài chính của mình, nếu bạn có cơ hội, mà không có tiền, và không thể mượn ngân hàng được, thì bạn có thể làm gì, để tận dụng cơ hội đó, nếu các linh cảm của bạn sai lầm, và mọi tính toán đều thất bại, bạn sẽ làm gì, để biến một xu, thành một triệu đô la, đó chính là sự thông minh tài chính. Thông minh tài chính, là khả năng bạn có thể nghĩ ra bao nhiêu giải pháp tài chính khác nhau, để xoay xở một vấn đề, thông minh tài chính, là chuyện bạn có khả năng sáng tạo như thế nào, trong khi giải quyết các vấn đề tài chính.

Hầu hết mọi người, chỉ biết một giải pháp, làm việc tích cực hơn, tiết kiệm và vay mượn, vậy tại sao phải cố gắng, tăng sự thông minh tài chính, bởi vì có như vậy, bạn mới có thể tạo ra vận may cho chính mình, mới biết cách nắm lấy tất cả, những gì xảy ra, và làm cho nó tốt đẹp hơn, rất ít người nhận biết được rằng, vận may là do con người tạo ra, và tiền bạc cũng vậy, nếu bạn muốn được may mắn, và kiếm được nhiều tiền hơn, mà không phải làm việc quá sức, khi ấy sự thông minh tài chính, là rất quan trọng, nếu bạn thuộc mẫu người chờ thời cơ, bạn sẽ phải chờ rất lâu, cũng giống như ngồi chờ cho đến khi đèn xanh bật hết, suốt 5 dặm, thì mới chịu bắt đầu chuyến đi vậy. Khi James và tôi còn nhỏ, người cha giàu thường bảo chúng tôi rằng, tiền không có thực, người nghèo và người trung lưu, làm việc kiếm tiền, còn người giàu làm ra tiền, các con càng nghĩ tiền bạc là có thực, thì các con càng phải làm việc vất vả hơn cho chúng, nếu các con hiểu được rằng, tiền bạc không có thực, các con sẽ làm giàu nhanh hơn. Vậy tiền bạc sẽ là gì, nếu chúng không có thực. James và tôi cùng hỏi, các con nghĩ, chúng là gì, thì chúng là cái đó, người cha giàu trả lời, tài sản quyền lực nhất, mà tất cả chúng ta đều có, chính là bộ óc, nếu được huấn luyện tốt, nó có thể tạo ra những của cải khổng lồ trong chốc lát, trong thời đại thông tin, tiền bạc gia tăng theo cấp số nhân, một số người có thể làm giàu đến mức khó tin, từ hai bàn tay trắng, chỉ với những ý tưởng, và các thỏa thuận.

Nếu bạn hỏi những người sống, bằng cách buôn bán chứng khoán, hay các dạng đầu tư khác, bạn sẽ thấy rõ điều đó, thường thì những người này, kiếm được hàng triệu đô trong chốc lát, không nhờ một cái gì cả, khi nói rằng, không nhờ gì cả. Tôi muốn nói, là không hề có sự trao đổi tiền bạc, điều đó được thực hiện qua những thỏa thuận, một tín hiệu tay nơi kinh doanh, một đốm sáng trên màn hình, của một nhà buôn ở Newborn, truyền tới màn hình của một người ở Toronto, một cú điện thoại cho người môi giới để mua, và bán chúng ngay sau đó, tiền không đổi chủ, chỉ có những thỏa thuận thay đổi mà thôi. Tóm lại, trí thông minh tài chính được tạo ra, nhờ 4 kỹ năng chuyên môn sau.

Kỹ năng 1: Sự hiểu biết tài chính, khả năng đọc hiểu được các con số.

Kỹ năng 2: Những chiến lược đầu tư, ngành khoa học tiền, kiếm tiền.

Kỹ năng 3: Thị trường, cung và cầu. Krahambel đã cung cấp cho thị trường, những cái mà nó đòi hỏi. Bill Gates cũng vậy.

Kỹ năng 4: Luật pháp, sự hiểu biết về những điều lệ, phép tắc về kế toán, liên đoàn, chính quyền, và quốc gia.

Tôi khuyên bạn hãy luôn chơi cho đúng luật, chính sự kết hợp của 4 kỹ năng trên, là điều kiện cần để thành công, trên đường mưu cầu sự giàu có, bằng cách mua bán những ngôi nhà nhỏ, những căn hộ lớn, công ty cổ phiếu, ngân phiếu, quỹ chung, kim loại quý, chương trình bóng chày, hay bất cứ cái gì tương tự như vậy. Ở đây tôi muốn nói rằng, vốn đầu tư sẽ đến rồi đi, thị trường lên rồi xuống, kinh tế phát triển rồi suy sụp, mỗi ngày trong đời, thế giới luôn luôn trao cho bạn những cơ hội trong cuộc sống, nhưng thường thì ta không nhìn ra chúng, nhưng chúng vẫn ở đó, và thế giới càng thay đổi, công nghệ càng thay đổi, thì sẽ càng có nhiều cơ hội, cho phép bạn, và gia đình, bảo đảm tài chính cho những thế hệ sau.

Như vậy, tại sao phải nghĩ đến chuyện, phát triển trí thông minh tài chính của bạn, xin nhắc lại rằng, chỉ có bạn, mới có thể trả lời được câu hỏi đó, tôi biết, vì sao tôi phải tiếp tục học, và phát triển, bởi vì thế giới đang thay đổi, tôi thích đón chào những thay đổi này, hơn là cứ phải bám lấy quá khứ, tôi biết sẽ có những vụ bùng nổ, trên thương trường, và những vụ sụp đổ thị trường, tôi muốn tiếp tục phát triển, trí thông minh tài chính của mình, vì một khi thị trường thay đổi, thì sẽ có một số người, phải quỵ lụy công việc của mình, trong khi đó, những người khác sẽ nhận quả đắng, mà đời đem lại cho họ, thỉnh thoảng, tất cả chúng ta đều phải ăn quả đắng đó, và biến chúng thành hàng triệu đô la, đó chính là sự thông minh tài chính, riêng cá nhân mình, tôi sử dụng hai phương tiện, để đạt được sự lớn mạnh về tài chính, bất động sản, và những cổ phiếu nhỏ. Tôi dùng bất động sản, làm nền tảng, mỗi ngày trôi qua, tài sản của tôi cung cấp vòng quay tiền mặt, và đôi lúc, chúng bứt nhanh, nâng cao giá trị, những cổ phiếu nhỏ, thì được dùng để phát triển nhanh, tôi không khuyến khích bạn làm mọi thứ như tôi đã làm, ví dụ thì chỉ là ví dụ, nếu như cơ hội quá phức tạp, và tôi không hiểu biết về sự đầu tư, thì tôi sẽ không thực hiện chúng, những bài toán đơn giản, và một giác quan nhanh nhạy, là tất cả những gì cần thiết, để phát triển tài chính.

Năm 1989, tôi thường chạy bộ qua vùng ngoại ô khá dễ thương Ponne, ở đây có những ngôi nhà nhỏ nhắn, và xinh xắn đến mức, tôi gần như nghĩ mình, sẽ gặp được cô bé quàng khăn đỏ, đang nhảy chân sáo đến nhà bà ngoại. Trên đường chạy, tôi nhìn thấy những tấm bảng, nhà bán ở khắp nơi, lúc ấy thị trường gỗ đang rất khủng khiếp, thị trường chứng khoán vừa suy sụp, và kinh tế bị đình trệ, trên một con đường, tôi nhìn thấy một tấm bảng nhà bán, có vẻ như đã treo lâu lắm rồi, nó rất cũ kỹ, khi chạy ngang qua, tôi ghé vào gặp ông chủ nhà, trông ông ta đầy vẻ ưu tư. Tôi hỏi, ông bán ngôi nhà giá bao nhiêu, ông chủ mỉm cười yếu ớt, ông cứ ra giá đi, tôi treo bảng bán nhà cả năm nay rồi. Thậm chí, không ai thèm ngó đến nó nữa, để tôi xem nào, và nửa tiếng sau, tôi mua ngôi nhà rẻ hơn 20 ngàn đô la, so với giá ban đầu, ông ta đề nghị.

Đó là một ngôi nhà nhỏ xinh xắn, có hai phòng ngủ, và những đồ trang trí nhiều màu sắc, trên các cửa sổ, nó sơn màu xanh nhạt, với những đường viền xám, được xây vào năm 1930, bên trong là một lò sưởi đá còn tốt, và hai phòng ngủ bé xíu, nó sẽ là một ngôi nhà cho thuê hoàn hảo, tôi trả cho người chủ 5000 đô la tiền mặt, đặt trước cho ngôi nhà, trị giá 45000 đô la, mà thực sự, nó đáng giá đến 65000 đô la, người chủ vui vẻ rời đi, làm như thoát nợ vậy, và người thuê nhà đầu tiên chuyển đến, là một giáo sư đại học địa phương, sau khi trả hết mọi thứ nợ nần, và các chi phí quản lý, tôi bỏ túi được khoảng 40 đô la mỗi cuối tháng, cũng khá thú vị đấy chứ. Khoảng một năm sau, thị trường bất động sản đình trệ ở Origan, bắt đầu hồi phục, những nhà đầu tư California lắm tiền, từ thị trường bất động sản, vẫn đang phát triển của họ, chuyển dần sang miền Bắc đến vùng Origan, và Washington, tôi bán ngôi nhà nhỏ này, cho một cặp vợ chồng trẻ ở California, với giá 95000 đô la, số vốn của tôi đã đem đến gần 40000 đô la tiền lời, nhờ luật thanh toán thuế trễ hạn 1031, và tôi tiếp tục tìm chỗ đầu tư số tiền này, điểm chính trong ví dụ này, là một số tiền nhỏ, có thể phát triển thành một số tiền lớn như thế nào, một lần nữa, đó là vấn đề hiểu biết các bản kê tài chính, chiến lược đầu tư, nhạy bén thị trường, và luật pháp.

Nếu người ta không thành thạo những chủ đề này, thì hiển nhiên, là họ sẽ tuân theo những giáo lý chuẩn mực, hướng mọi người làm sao cho an toàn. Những thỏa thuận nóng sốt nhất, thường không đến với những người mới học việc, thường thì những vụ buôn bán tốt nhất, làm cho người giàu, ngày càng giàu hơn, đều dành riêng cho những người am hiểu trò chơi này, tôi càng trở nên sành sỏi, thì tôi sẽ càng có nhiều cơ hội, trên đường đời của mình, và trí thông minh tài chính của bạn càng cao, thì nó sẽ càng dễ dàng mách bảo bạn, là một thỏa thuận như vậy có tốt hay không, chính sự hiểu biết của bạn, sẽ chỉ ra những vụ giao dịch tệ hại, hoặc làm cho một vụ buôn bán tồi tệ trở nên tốt đẹp hơn, tôi càng học được nhiều, và có rất nhiều thứ để học, tôi sẽ càng làm ra nhiều tiền hơn. Đơn giản vì khi năm tháng trôi qua, thì tôi sẽ tích lũy được nhiều kinh nghiệm, cũng như sự khôn ngoan. Tôi có những người bạn, luôn muốn được an toàn, làm việc rất tích cực về chuyên môn, nhưng lại thất bại trong việc tìm kiếm sự khôn ngoan về tài chính, một điều cần phải có thời gian, mới phát triển được, nhìn chung triết lý sống của tôi là, hãy gieo hạt lên cột tài sản của mình, tôi bắt đầu gieo trồng những hạt giống nhỏ, một số hạt lớn lên, còn một số hạt thì không, nhưng tôi chẳng vì thế mà chùn bước, trong liên minh bất động sản, chúng tôi có một số tài sản trị giá vài triệu đô, đó là tài sản của chúng tôi, còn gọi là bất động sản đầu tư ủy thác, điều tôi muốn làm rõ ở đây là, phần lớn trong vài triệu đô này, đều bắt đầu từ những con số đầu tư nhỏ, từ 5 ngàn đô la, đến 10 ngàn đô la, toàn bộ số tiền này đều thuận lợi, trong việc bắt kịp một thị trường phát triển nhanh chóng, tăng số miễn thuế, buôn bán trao đổi vài lần trong nhiều năm, chúng tôi cũng sở hữu một danh mục vốn đầu tư chứng khoán, bao quanh là một liên minh, mà vợ chồng tôi gọi là, quỹ chung cá nhân.